Zo’n twintig professionals die werken voor bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden in de Cleantech Regio, volgen in mei en juni het Online Masterclass-programma ‘Samenwerken aan complexe opgaven’. Burgemeester van Deventer Ron König, programmadirecteur Cleantech Regio Robert Mathlener en emeritus-hoogleraar interim-management Leo Witvliet zorgden onder leiding van adviseur Marco Mud voor een inspirerende aftrap in de vorm van een podcast. Welke inzichten geven zij op basis van hun kennis en ervaring?
Wie de Agenda Cleantech Regio bekijkt, ziet al snel dat daar forse ambities en doelen op staan voor 2023. Een energieneutrale regio, een circulaire economie en voldoende talent aan het werk in de regio: ga er maar aan staan. Als dat geen complexe opgaven zijn … Dit komt ook omdat die vraagstukken met verschillende en soms wisselende partners aangepakt moeten worden, in een omgeving die continu verandert. Oftewel, legt Leo Witvliet uit, “alles is vloeibaar”, óók de oplossingen.
Een probleemanalyse maken, een plan bedenken en dat uitvoeren: dat gaat niet op voor het oplossen van complexe vraagstukken. Die los je niet ‘zomaar’ op en dat lukt zeker niet alleen. Het oplossend vermogen zal, al lerend organiserend, moeten komen uit effectieve netwerken. Wat zijn volgens Ron König, Robert Mathlener, Marco Mud en Leo Witvliet noodzakelijke voorwaarden voor netwerksucces?
- Zorg voor een breed en gevarieerd netwerk
Wie op zoek gaat naar nieuwe netwerken, leert van anderen en ontdekt nieuwe wegen die je dichter bij oplossingen kunnen brengen. Dan wordt vaak ineens een deel van de werkelijkheid zichtbaar die je voorheen niet zag – en daarmee krijg je voeding en ideeën die je weer verder helpen. Zorg dus voor een breed netwerk waarin je mensen samenbrengt vanuit diverse invalshoeken. “Haal je er de juiste mensen met impact erbij, dan lijkt het haast als vanzelf te gaan”, merkt Robert Mathlener. “Investeren in relaties is uiterst belangrijk.” - Zet die duidelijke stip aan de horizon en formuleer doelen scherp
Een duidelijke langere termijnvisie is nodig, zodat alle samenwerkingspartners in een netwerk weten waarnaartoe gewerkt wordt. “Anders krijg je een ongericht proces”, benadrukt Ron König. Leo Witvliet kan dat vanuit de wetenschap beamen. Organisaties die hun doelen scherp hebben, zijn in staat om de júiste netwerken op te zoeken en te vormen. En dan worden netwerken effectief. “Maar wel is het zaak die netwerken open te houden, zodat steeds nieuwe mensen zich kunnen aansluiten.” - Bouw aan vertrouwen
Om mensen vanuit verschillende culturen, met diverse kennis en achtergronden en belangen samen te laten werken richting die stip aan de horizon, is leiderschap nodig dat samenwerking faciliteert. Wat helpt? “Beschouw netwerken als een collectief leerproces”, tipt organisatieadviseur Marco Mud.
Maar: leren lukt alleen als je elkaar kent en elkaar vertrouwt. Hoe bouw je aan dat vertrouwen? Door heel helder te zijn over je eigen belang, onderstreept Ron König. Als dat niet helder is, moet je afvragen wat je in dat netwerk doet. Wees van daaruit wel bereid om iets te doen in het belang van de ander. En, vult Robert Mathlener aan, investeer niet alleen in professioneel, maar ook in persoonlijk contact. - Speel volgens spelregels (en bespreek die vooral)
Hapert het onderlinge vertrouwen? Leg dat dan maar op tafel in een open gesprek. “Dat helpt vaak al enorm, omdat de ander merkt dat je hem serieus neemt en aandacht hebt voor wat er speelt”, is de ervaring van König.
Leo Witvliet: “In open netwerken moet er iemand zijn die het vertrouwen kan herstellen als dat nodig is.” Best ingewikkeld, want in onze egalitaire samenwerkingscultuur hebben we liever geen ‘scheidsrechter’. Toch kan het wel, als je de ‘spelregels’ over hoe je met elkaar omgaat en wie bijvoorbeeld welke rol heeft, vooraf open bespreekt. - Maak urgentie voelbaar
Om samen te werken aan oplossingen, moet de urgentie van ‘problemen’ door iedereen gevoeld worden. Kijk naar de coronacrisis: ineens kan er héél veel wat we voorheen voor onmogelijk hielden. “Ik ga pas veranderen als ik bepaal dat ik ga veranderen”, vat Leo Witvliet samen. Daarvoor is dat urgentiebesef cruciaal.
Het is soms lastig om die urgentie voor alle partners voelbaar te maken. Wat kan helpen is kijken naar het overstijgende doel. Kijkend naar de doelen waar in de Cleantech Regio aan wordt gewerkt, geeft Robert Mathlener aan: “Of je nu in het bedrijfsleven werkt, in het onderwijs of bij de overheid, allemaal willen we immers welvaart voor onze regio.”
Beluister de podcast hier. Lees hier meer over het online masterclassprogramma.
Dit is een artikel naar aanleiding van de podcast die is gemaakt als kick-off voor het Online Masterclassprogramma. Dit programma is een korte variant van de post hbo-opleiding Ondernemend Leiderschap voor Netwerkorganisaties, ontwikkeld door Activity Project Management Services en Saxion.
